Bilimsel ismi “Reun Ribes” olan ışkın otu ayrıca “ışkın”, “uçkun”, “rebez”, “ohçun” isimleriyle de anılır. Anadolu’da ise “yayla muzu” olarak bilinir. Bu isim ışkının muz gibi soyularak yenme özelliğinden ileri gelir. Kuzukulağı familyasına mensup olan bu bitki son derece ekşimsi tadıyla kiviyi anımsatır. Türkiye’de yetişen ilk yabani ravent türüdür.
Sarımsı ve beyaz çiçekler ile fil kulağını andıran yapraklardan meydana gelir. Üç köşeli, kırmızıya çalan kahverengi kanatlı meyveleri vardır. Işkın otu yapraklarının zehirli olduğu söylenir. Bu nedenle sadece gövdesi ile kökü tüketilir. Bitkinin çiçekleri aynı zamanda güzel kokuludur. Her ne kadar evlerimizde henüz layık olduğu yeri alamasa da ışgın otu aslında içinde barındırdığı olağanüstü faydaları ile tam bir şifa kaynağıdır.
Bugün gördüğü ilginin çok daha fazlasını hak eder. Başta kanser olmak üzere pek çok rahatsızlığa iyi gelen bu sebze doğal bir ilaç niteliği taşır.
Kuzukulağı familyasından gelen, en çok mayıs ve haziran aylarında yetişen özellikle kanser ile mücadelede kullanılan önemli bir bitkidir. İçeriğindeki çok çeşitli kimyasal maddeler birçok ciddi hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Şimdi, ışgın otunun sağlık açısından faydalarına daha yakından bakalım:
Sindirimi kolaylaştırır. Ayrıca mide duvarını koruyarak yara oluşmasını önler.
Hücrelerin yenilenmesinde ve gelişmesinde önemli rol oynuyor.
Işgın otu iştah açıcıdır. Düzenli olarak tüketildiğinde kilo almaya yardım eder.
Grip, yorgunluk, uykusuzluk, ateşli hastalıkların tedavisine yardımcı olur
Kaynatılıp suyu içildiğinde astım ve nefes darlığına iyi gelir.
Az alındığında kabız, biraz yüksek dozda alındığında ise müshil etkisi vardır.
Mide ve bağırsaklarda meydana gelen gazların giderilmesini sağlar.
Kemiklerin güçlenmesi sağlar ve kemik erimesi gibi hastalıkların önüne geçer
Mide asidini dengeleyerek yemek borusu kanserine yakalanma olasılığı azaltır.
Düzenli kullanıldığında sivilceleri ve ciltteki birçok leke türünü kalıcı olarak temizler.
Bağırsak, mide ve sindirimi problemini yaşayan kişilerde gaz söktürücü özelliğe sahiptir.
Astım hastalığına iyi gelmektedir. Kusmayı önlemektedir. Şeker ve tansiyon hastalıklarına iyi gelir. Hemoroid, ülser, ishal gibi sorunlara iyi gelir. Böbrek rahatsızlığı gibi oluşan rahatsızlıkları gidermede yarar sağlamaktadır. Kalp rahatsızlıklarının oluşmasını engellemektedir.
Kırışıklıkların giderilmesinde yardımcı olur. Tıbbi ilaçlarda da kullanılan ışgın otu kanser hastalıklarına şifa olduğu gibi mucizevi faydaları ile birçok hastalığa fayda sağlamaktadır.
Işgını et yemeklerine, makarnaya veya salatalara ekleyebileceğiniz gibi reçel, tatlı ve pastalarda da kullanabilirsiniz. Yani hem tatlılar hem de tuzlular için uygun bir bitkidir. Çiğ yendiğinde tadı oldukça mayhoştur. Ayrıca bazı aktarlarda ve şifalı ürünler satılan yerlerde ışkın otu kurusu bulunur.
Ancak taze olarak tüketilmesi önerilir. Taze ışgının tıpkı bir muz gibi kabuğu soyulur ve yenir. Henüz tam olmamışların tadı biraz acıya çalsa da tam olgunlaşmış ışgının tadı mayhoştur.
Uçgun otunun kökünde antioksidan ve antitümör etki yapan maddeler olduğu düşünülmektedir. Bu özelliği sayesinde kanserli hücrenin gelişimini önleyeceği düşünülür. Ayrıca, polifenol zengini olan ışgın, kanserle mücadele edebilir.
Atlanta Üniversitesi’nde fareler üzerinde yapılan araştırmada, ışgın otunun barındırdığı parietin isimli pigmentlerin kanserli hücrelerin yarısını öldürdüğü tespit edilmiştir. Meme, akciğer, karaciğer, rahim ağzı, mide, ağız, boğaz, baş, boyun kanseri hücrelerinin öldürdüğü düşünülmektedir.
Ancak, bu düşünce bilimsel olarak tam kanıtlanmış değildir. Işgın otunun kanser üzerindeki etkisi hala araştırılan bir konudur. Bazı araştırmalar uçkun otunun kanserli hücrenin büyümesini önlemediği yönünde sonucuna varmışlardır.
Işkın Yemeği (Mıhlama) Tarifi İçin Malzemeler
1 kg ışkın
4 yumurta
1 yemek kaşığı dolusu tereyağı
Işkını soyup küçük küçük doğrayın. Yıkayıp tencereye alın, üzerine gelecek kadar su ekleyin. Kaynamaya başlayınca 5 dakika kadar kaynatıp suyunu süzün. Tereyağı eritip ışkını ekleyin, üzerine yumurtaları kırın ve tuz ekleyin. Yumurta pişince ocaktan alın. Afiyet olsun.
Püf noktaları: Yumurtası ve tereyağı bol olunca daha güzel olur. Elazığ’da bu yemeğe mıhlama da denir. Işgın ya da uçkun diyen de var bu bitkiye. Eğer ışkınlar tazeyse haşlamaya gerek yok. Tereyağını ve ışkını tencereye koyup yumuşayıncaya kadar pişmesini bekleyin. Ardından menemen gibi yumurtasını üstüne kırın.
Türkiye’de özellikle Elazığ’ın yanı sıra, Bingöl, Tunceli, Erzurum, Muş ve Bitlis başta olmak üzere yüksek kesimlerde doğal olarak yetişen Işkın, halk tarafından şeker, kalp, sarılık ve iştahsızlık gibi bir çok rahatsızlığa iyi geldiği belirtiliyor.